مبانی نظری و کارکردهای عملی جایگاه مخاطب در نگاه سخنوران

اما با حمله شاهعباس مرزهای سیاسی و مستقل شرق و غرب سفید رود از بین رفت. مرعشی، 1364، ص143) در این رابطه آنان پلی بر سفید رود ساخته بودند که زراعت را در منطقه رونق داد. که با ایجاد لف و نشر، میم را در گردی چون چشم و سین را با وجه شبه دندانه دندانه بودن متناسب با دندان آورده است. هر کلمهای در زبان بار معنایی، عاطفی و موسیقایی خاصّ دارد که خواسته یا ناخواسته انگیزشهای ویژهای در ذهن و روان ما ایجاد میکند و هر کلمه علاوه بر این که حامل و حاوی بار فرهنگی، تاریخی و زبانی ویژۀ خویش است، از آهنگ و آوای منحصری نیز بهره­مند است. جوانان شادزیست ورزش نمیکنند و به جای آن بیشتر وقت خود را با دوستان میگذرانند و به شادابیای که مد نظرشان است، در کنار دوستان خویش میرسند. ترجمۀ بیت اول در ساخت بیانی به بیت عربی بسیار نزدیک است تا جایی­که واژه­های منتخب برای قافیه (یاوگی و بی­مایه­گی) نیز معادل­های قافیه­های عربی (الخَطَلِ و العَطَلِ) هستند، اما بیت بعد نشان می­دهد که ترجمه از ساخت بیانی بیت عربی فاصله گرفته و مضمونش را با تعبیرهایی متفاوت بیان کرده است؛ بهطوری که دو مصرع در هر بیت هم­قافیه شوند.


مهمترین ویژگی شعر کلاسیک در زبان­های عربی و فارسی چه­بسا ساخت موسیقایی این نوع شعر باشد، چراکه شعر کلاسیک در این دو زبان اساساً براساس مؤلفه­هایی تعریف میشود که همگی نمایانگر ساخت موسیقایی شعر هستند؛ یعنی مؤلفه­هایی از این قبیل که واحد شعر «بیت» است، هر بیت از دو مصرع تشکیل می­شود، طول ابیات مساوی است، ابیات وزن عروضی یکسان دارند و چینش قافیه نیز در انتهای ابیات روالی منظم دارد. شعر خوب آن است که معنای دقیق و بلند را در قالب رسا و مناسب جا داده باشد. واژۀ «منظوم» در این عنوان، تأکیدی است بر اینکه خصوصیت این نوع ترجمه، تنظیم سخن در قالب «نظم» است که بر ساخت موسیقایی در شعر کلاسیک دلالت دارد. این موضوع البته به میزان سادگی یا پیچیدگی ساخت بیانی در شعر عربی نیز بستگی دارد. صور یا ایدههای عقلی اغلب موضوع نمایشی غیرمستقیم در مواد آزادند و نمایش غیرمستقیم را نمادگرایی میگویند که رها از فشار فاهمه که شاکلهسازی تابع آن بود در فرم ایدۀ عقلی تأمل میکند. در تحقیقاتی که در ایران انجام شده است در زمینه تقدیرگرایی این است که اهمیت این موضوع به صورت مشخص و مهم مورد توجه واقع نشده است. کمانگری با بیان اینکه تهیه کنندگان خیلی مایل به تولید موسیقی ایرانی نیستند، گفت: مرکز موسیقی حوزه هنری در زمینه حفظ ارزشهای موسیقی ایرانی تلاش می کند.


فرین عاصمی در یک گزارش ویژه به مرور آثار جدید هنرمندان ایرانی موسیقی راک تلفیقی میپردازد که در ایران و خارج کار میکنند و آلبومهای خود را در خارج از ایران متنشر میکنند. در بیت بالا نیز افزون بر تغییرهای بیانی در سرتاسر بیت به­طور ویژه «ساغری» و «تری» که قافیۀ بیت نخست از قصیده را ساخته­اند، هیچ معادل صریحی در بیت عربی ندارند. در این ترجمه استقلال بیت از بیت­های دیگر در قافیه­پردازی به مترجم آزادی بیشتری داده و تعبیر «کاروان بر ذمّ من شد همزبان» علاوه بر اینکه قافیۀ مصرع دوم را با مصرع اول تنظیم کرده، مضمون تعبیر عربی را نیز به­روشنی بیان کرده است. اینجا مترجم خواسته در نحوۀ قافیه­پردازی همچون شعر عربی عمل کند و قالب قصیده را در ترجمه حفظ کند، اما مثل ترجمۀ قبل، همین­که بیت اول را پشت سر می­گذاریم، پیامدهای قافیه­پردازی از بیت دوم خود را نشان می­دهد؛ یعنی جایی که در برابر «الشَّمس»، استعارۀ «عروس خاوری» در پایان بیت آمده تا قافیه به پیش برود و این انتخاب که قافیه را ساخته، نشان از تغییر در نحوۀ بیان برای دلالت بر مضمون بیت دارد. بیت عربی با تعبیر «عَدَتْکَ حالِی» (حال من از تو گذشته) می­گوید فقط تو نیستی که از حال من باخبری، بلکه اخبار حال من از تو گذشته و به سخن­چینان ر هنر موسیقی ه است.


این در حالی است که مضمون مصرع اول از بیت فارسی این است که در دوری از تو، حال من تحمل­ناپذیر شده! بیت عربی با بیانی تقریباً ساده در گلایه از روزگار گفته «کفافی از باقیماندۀ زندگی دارم که روزگار با تنگدستی­اش آن را کاسته است»، اما بیت فارسی جمله­بندی ناهموار و بیانی مبهم دارد تا جایی­که آشکارا مشخص نیست چه می­گوید و بعد از تلاش برای بازسازی آن در ذهن می­توان گفت احتمالاً منظورش این است که «دست من برای زندگی خالی نیست و ایام از داشته­های من همواره می­کاهد». بیت عربی از جمله­هایی ساده تشکیل شده که هر یک دلالتی کاملاً روشن دارد و در مجموع می­گوید «این باده، جامی از ماه تمام دارد» و خود، خورشیدی است که هلالی آن را می­چرخاند و وقتی به آب آمیخته شود، بسی هنر موسیقی پدید می­آید، اما ترجمۀ فارسی­اش چنان نامفهوم است که گویی صرفاً واژه­هایی را در ساختی موسیقایی گرد هم آورده است بی­آنکه در تعامل با هم دلالتی روشن داشته باشند.

 

برچسب‌ها: ،

بازدید:

[ ]